Biên Độ Nhiệt Là Gì? Cách Tính Biên Độ Nhiệt Độ và Ý Nghĩa Của Nó
Biên độ nhiệt là một trong những yếu tố quan trọng trong khí hậu và thời tiết, ảnh hưởng trực tiếp đến đời sống con người, sản xuất nông nghiệp và môi trường. Trong bài viết này, hãy cùng Elitech.asia tìm hiểu khái niệm biên độ nhiệt độ là gì, cách tính cũng như các yếu tố tác động giúp bạn có cái nhìn chính xác hơn về sự thay đổi nhiệt độ trong ngày hoặc theo mùa.
Biên độ nhiệt là gì?
Biên độ nhiệt là khoảng cách chênh lệch giữa nhiệt độ cao nhất và nhiệt độ thấp nhất trong cùng một khoảng thời gian nhất định (một ngày, một tháng hoặc một năm) của cùng một vùng địa lý. Cách tính biên độ nhiệt như sau:
A = Tmax – Tmin
Trong đó:
- A: là biên độ nhiệt độ (0oC)
- Tmax: Tức là nhiệt độ cao nhất (0oC)
- Tmin: Nhiệt độ thấp nhất (0oC)
Lưu ý: Nhiệt độ cao nhất và nhiệt độ thấp nhất quan trắc được trong một khoảng thời gian (ngày, tháng, hoặc năm). Từ công thức trên, bạn có thể có được cách tính biên độ nhiệt ngày, tháng, năm.
Biểu đồ nhiệt độ và lượng mưa ở Hà Nội và Tp. Hồ Chí Minh
Những yếu tố tác động đến biên độ nhiệt là gì?
Như đã nói, biên độ nhiệt độ là một yếu tố khí hậu rất quan trọng. Sự biến động của biên độ nhiệt phụ thuộc vào mùa khí hậu, thời gian, trạng thái thời tiết của địa hình, vị trí địa phương… Ví dụ:
Ở miền Bắc nước ta, nhiệt độ trung bình tháng dao động từ 4 – 11oC nhưng còn tùy vùng. Vùng ven biển phía Bắc có biên độ nhiệt nhỏ nhất là vào tháng 2, tháng 3, dưới 4oC, và cao nhất vào tháng 10, 11, gần lên đến 7oC. Vùng Tây Bắc là vùng có biên độ nhiệt lớn nhất, từ 8 – 15oC. Hoặc ở miền Nam, vùng Tây Nguyên có biên độ nhiệt lớn: Dao động từ 10 – 11oC, mùa khô lên đến 15 – 16oC. Mùa mưa thì thấp hơn, khoảng từ 7 – 8oC.
Bảng đồ biên độ nhiệt độ thế giới
Các loại biên độ nhiệt độ nào thường gặp nhất
Các loại biên độ thường gặp nhất là biên độ nhiệt độ theo ngày, biên độ nhiệt theo tháng, biên độ nhiệt tuyệt đối. Mỗi loại biên độ nhiệt đều có ý nghĩa nhất định đến với các loại cây trồng.
Biên độ nhiệt độ theo ngày
Nhiệt độ không khí đạt mức cao nhất trong ngày thường vào khoảng 13 – 14 giờ, của mặt đất là 13 giờ (thường sớm hơn nhiệt độ không khí). Ngược lại, nhiệt độ thấp nhất thường là vào trước lúc mặt trời mọc. Biên độ nhiệt độ ngày phụ thuộc vào trạng thái thời tiết của ngày hôm đó. Thường thì nếu trời quang mây, có năng thì biên độ nhiệt sẽ cao. Ngược lại, trời nhiều mây hoặc có mưa thì biên độ nhiệt thấp.
Ở nước ta, biên độ nhiệt có giá trị cao nhất vào mùa hè – khi thời tiết tốt, cuối Thu, đầu Đông (đối với miền Bắc). Biên độ nhiệt độ ngày có ý nghĩa lớn đối với các loài cây trồng vào thời kỳ tích lũy, đặc biệt là các loại cây troòng lấy củ, như: Khoai tây, khoai lang, cà rốt,…
Biên độ nhiệt độ trung bình tháng
Biên độ nhiệt độ trung bình tháng là kết quả của HIỆU SỐ giữ nhiệt độ trung bình cao nhất và nhiệt độ trung bình thấp nhất trong một tháng.
Công thức: ATBT = tmaxTBT – tminTBT
Trong đó:
- ATBT: Biên độ nhiệt độ trung bình tháng
- Tmax TBT: Nhiệt độ trung bình cao nhất tháng
- Tmax TBT: nhiệt độ trung bình thấp nhất tháng.
Biên độ nhiệt tháng biến động tùy thuộc vào các tháng trong năm, và thường có giá trị LỚN NHẤT vào mùa Hè, NHỎ NHẤT vào mùa Đông. Riêng ở nước ta (khu vực miền Bắc), biên độ nhiệt độ có giá trị LỚN NHẤT là vào mùa Thu và đầu mùa Đông (vì ban ngày trời trong sáng, ban đêm mát mẻ, khiến cho sự chênh lệch nhiệt độ lớn). Biên độ nhiệt độ tháng có ý nghĩa lớn đối với cây trồng, đặc biệt là các loại cây ngũ cốc và cây lấy củ.
Biên độ nhiệt độ có ảnh hưởng trực tiếp tới mùa vụ trồng trọt rau củ quả
Biên độ nhiệt độ tuyệt đối
Biên độ nhiệt tuyệt đối là sự chênh lệch (HIỆU SỐ) giữa nhiệt độ CAO NHẤT và nhiệt độ THẤP NHẤT trong một khoảng thời gian. Vậy có những loại biên độ nhiệt độ tuyệt đối nào?
- Biên độ nhiệt tuyệt đối ngày: HIỆU SỐ giữa nhiệt độ CAO NHẤT và nhiệt độ THẤP NHẤT trong ngày
- Biên độ nhiệt tuyệt đối tháng: HIỆU SỐ giữa nhiệt độ CAO NHẤT và nhiệt độ THẤP NHẤT trong thánng
- Biên độ nhiệt tuyệt đối năm: HIỆU SỐ giữa nhiệt độ CAO NHẤT và nhiệt độ THẤP NHẤT trong năm.
Biên độ nhiệt tuyệt đối là chỉ liêu đánh giá sự biến động lớn nhất của nhiệt độ trong một khoảng thời gian, phụ thuộc lớn vào trạng thái thời tiết, địa hình địa mạo, mùa khí hậu cũng như khoảng cách giữa lục địa và biển. Như vậy, ta có thể thấy biên độ nhiệt thay đổi theo mỗi mùa, mỗi năm và thay đổi theo vị trí địa lý cũng như khoảng cách với biển của từng địa phương. Bên cạnh đó, biên độ nhiệt độ còn có ảnh hưởng rất lớn đến sự phát triển sinh học của một số loại cây trồng.
Biên độ nhiệt là một chỉ số quan trọng trong khí hậu, giúp chúng ta hiểu rõ sự thay đổi nhiệt độ theo thời gian và không gian. Nó ảnh hưởng lớn đến thời tiết, môi trường sống và các ngành như nông nghiệp, du lịch hay y tế. Việc nắm rõ biên độ nhiệt giúp con người có sự chuẩn bị tốt hơn trước các biến động thời tiết. Hy vọng bài viết trên đây của Elitech.asia đã giúp bạn hiểu rõ hơn về biên độ nhiệt là gì và tầm quan trọng của nó trong thực tế!
