Quy trình kiểm định nhiệt kế cầm tay

Khi đến bước thực hiện phép đo, bạn cần chọn các mức nhiệt độ khác nhau trong phạm vi đo nhiệt độ để thử nghiệm. Tính chất hạn chế, nếu nhiệt độ có khả năng đo từ 0°C đến 100°C, bạn có thể chọn ba mức tiêu chuẩn: một điểm thấp như 10°C, một điểm trung bình khoảng 50°C và một điểm cao như 90°C. Việc đo lường nhiều chức năng như vậy sẽ giúp bạn đánh giá tính chính xác của nhiệt độ trên toàn bộ phạm vi hoạt động, chứ không chỉ ở một cố định điều kiện. Hãy tưởng tượng bạn đang kiểm tra một chiếc xe – không chạy chỉ ở tốc độ chậm mà phải thử ở tốc độ trung bình và cao để biết nó hoạt động thế nào trong mọi vấn đề.

Sau khi đo xong ở từng điểm, bạn sẽ so sánh kết quả từ nhiệt kế cầm tay với giá trị hiển thị trên thiết bị chuẩn – “người bạn đáng tin cậy” mà bạn đã chuẩn bị trước đó. Ví dụ, nếu thiết bị chuẩn cho nhiệt độ là 50°C, mà nhiệt độ kế cầm lại báo cáo 51°C, bạn đã có mối quan hệ về độ lệch của nó. Nhưng đừng tham luận ngay! Để chắc chắn hơn, bạn cần phải lặp lại phép đo từ 3 đến 5 lần ở mỗi điểm nhiệt độ. Tại sao lại thay thế? Vì một lần đo có thể bị ảnh hưởng bởi yếu tố ngẫu nhiên – như tay bạn vô tình chạy nhẹ hay một luồng gió hấp qua. Khi lặp lại nhiều lần, bạn sẽ nhận được giá trị trung bình, đồng thời kiểm tra xem nhiệt kế có kết quả ổn định không – hay vẫn gọi là chu trình lặp lại.

Để thực hiện bước này thật hiệu quả, bạn có thể thực hiện một số mẹo sau:

• Ghi cẩn thận : Sử dụng sổ tay hoặc bảng tính để ghi lại từng kết quả, ví dụ: “Đo lần 1: 50,2°C, lần 2: 50,1°C, lần 3: 49,9°C”.
• Giữ ổn định điều kiện : Đảm bảo nhiệt kế và thiết bị chuẩn không bị chuyển đổi hay thay đổi vị trí giữa các lần đo.
• Đợi đủ thời gian : Với mỗi lần đo, hãy nhiệt kế một chút thời gian để ổn định giá trị, đặc biệt nếu là nhiệt kế hồng ngoại.

Kết quả của bước này sẽ là cơ sở quan trọng để bạn chuyển sang tính toán sai số và đưa ra kết luận cuối cùng!

Sau khi đã đo cẩn thận và thu thập đủ dữ liệu, bước tính toán sai số sẽ giúp bạn hiểu rõ hơn về độ chính xác của thiết kế cầm tay. Trước đó, bạn lấy giá trị trung bình từ các lần đo nhiệt kế – lịch sử ở mức 50°C, bạn đo được 50,2°C, 50,1°C và 49,9°C, trung bình là 50,07°C. Tiếp theo, so sánh con số này với giá trị thực tế từ thiết bị chuẩn, có giới hạn là 50°C. Sai số lúc này được tính bằng số giữa hai giá trị: 50,07°C trừ 50°C, kết quả là 0,07°C. Vậy là bạn đã có một số cụ thể – một số nhỏ nhưng rất quan trọng để đánh giá chất lượng thiết bị.

Tuy nhiên, biết sai số thôi chưa đủ, bạn cần đặt nó vào “cối cảnh” để xem nó có chấp nhận được hay không. Mỗi loại nhiệt kế sẽ có giới hạn cho phép riêng, thường được nhà sản xuất xác định trong tài liệu kỹ thuật hoặc theo định nghĩa chuyên ngành. Ví dụ, với nhiệt độ y tế, sai số thường phải nằm trong khoảng ±0,2°C – nghĩa là nếu sai số của bạn chỉ 0,07°C thì nhiệt độ vẫn “đạt chuẩn”. Nhưng nếu sai số vượt quá giới hạn, chẳng hạn như 0,3°C, thì đó là dấu hiệu thiết bị có vấn đề. Để tạo hình dễ dàng, bạn có thể:

• Kiểm tra tài liệu : Xem hướng dẫn của nhà sản xuất để biết giới hạn sai số tối đa.
• So sánh tiêu chuẩn : If use in y tế hay công nghiệp, đối chiếu với quy định liên quan (như ISO hoặc tiêu chuẩn Việt Nam). Bước này giống như bạn đang “chấm điểm” cho nhiệt kế – đạt hay không là tùy thuộc vào con số sai số nên có ngưỡng cho phép.

Nếu sai số vừa phải trong giới hạn cho phép, ví dụ ±0,2°C cho nhiệt độ y tế và kết quả của bạn chỉ là 0,07°C, thì thiết bị của bạn đủ tiêu chuẩn để sử dụng. Trong trường hợp này, thiết bị có thể được cấp giấy chứng nhận kiểm tra – bằng chứng rằng nhiệt độ đáng tin cậy và sẵn sàng phục vụ công việc, từ đo nhiệt độ đến kiểm tra nhiệt độ trong sản phẩm. Giấy chứng nhận này thường làm đơn vị kiểm tra được xác định có cấp quyền xác minh, kèm theo thông tin như ngày kiểm tra, sai số đo được và thời hạn hiệu lực.

Nhưng nếu kết quả không như mong đợi, có giới hạn vượt quá giới hạn (ví dụ 0,5°C trong khi ngưỡng chỉ là ±0,2°C), thì bạn sẽ phải đối mặt với hai lựa chọn. Một là thiết bị được điều chỉnh – tức là điều chỉnh lại để đưa ra một số lượng chấp nhận được, thường nhờ các chuyên gia trung tâm với thiết bị hiện đại. Hai là, cho dù nhiệt độ đã quá cũ hoặc nguy hiểm đến mức nghiêm trọng, có thể đã đến lúc thay thế bằng một chiếc Thiết bị mới. Để xác định đúng, bạn có thể quyết định cân nhắc:

• Chi phí sửa lỗi : Hiệu chỉnh có nhanh hơn mua mới không?
• Tần suất sử dụng : Nếu dùng thường xuyên, đầu tư vào thiết bị mới có thể đáng giá hơn.